Constructieve samenwerking Stedelijk Alpha en ROC van Twente voor keuzevakken MVI

Het Stedelijk Alpha in Enschede en ROC van Twente hebben voor de keuzevakken MVI een uitdagende samenwerking onder de vlag van STO Twente. De initiatiefnemers hierin zijn Jeroen ten Asbroek, docent media, vormgeving en ICT en Jaap Neutkens, teamleider van de ICT-opleidingen op ROC van Twente: “Eén van de STO-doelstellingen is een goede aansluiting van het VO op het mbo. Door onze samenwerking werken we aan de doorlopende leerlijn ICT. Leerlingen komen al in het vmbo in aanraking met de lessen, locaties, docenten en sfeer op het mbo. Dit geeft hen een zachte landing als zij daadwerkelijk naar de ICT-opleiding op ROC van Twente doorstromen”, aldus Jaap en Jeroen.

Behoefte aan verdieping 

Voor de keuzevakken van Media, Vormgeving & ICT heeft Het Stedelijk Alpha een arrangement met creatieve vakken als Sign, Fotografie en 3D vormgeving & realisatie. Jeroen: “De keuzevakken draaien wij in leerjaar vier, nadat de leerlingen in leerjaar drie het centraal examen hebben afgerond. In leerjaar drie proefde ik enkele jaren geleden de behoefte aan verdieping in ICT; sommige leerlingen sloegen aan op het hardware deel van ICT en een andere groep wilde meer weten over programmeren. Het idee? Samen met ROC van Twente zou Het Stedelijk Alpha kunnen zorgen voor het draaien van een keuzevak met ICT leerinhouden.”

Samenwerken, samen leren, samen ontwikkelen 

In oktober 2021 zaten Jeroen en Jaap op initiatief van Jeroen hiervoor verkennend tegenover elkaar op Het Stedelijk Alpha. Jeroen: “We merkten beiden dat we elkaar veel te bieden hebben. Ik wil graag een kwalitatief goed en inhoudelijk keuzevak aanbieden aan mijn vierdejaars leerlingen.” Jaap: “En voor het ROC ligt er de mogelijkheid om vroegtijdig toekomstige studenten een gedegen beeld te tonen van de diverse ICT-opleidingen die wij op verschillende niveaus bieden.” De samenwerking begon in 2021 met een samengesteld keuzevak Game Design waarin ICT-componenten aan bod kwamen. Jeroen: “Vanaf de start van het schooljaar 2023-2024 is dat vanuit de bestaande samenwerking verbreed met de uitbreiding van een tweede samengesteld keuzevak; we kunnen Netwerkbeheer en Digitale beveiliging als een nieuw keuzevak aanbieden. Sinds dit jaar is de samenwerking naar een hoger plan getrokken waardoor we twee ICT gerelateerde keuzevakken aanbieden. Game design geven we samen, ROC van Twente neemt het programmeerdeel voor zijn rekening en ik geef de lessen over spelvormgeving en design. De investering die ROC van Twente hiervoor doet vind ik bijzonder! Bij Jaap ervaar ik een grote bereidwilligheid om samen te werken, samen te leren en samen te ontwikkelen. Dat vind ik geweldig!”

ROC helpt ICT-uitdaging oppakken 

Jaap: “De toename van digitalisering in de maatschappij maakt dat er ook in de profielen van het vmbo meer aandacht komt voor mediavorming, ICT en gerelateerde oriënterende vakken, profielen en keuzes. Tegelijkertijd hebben deze vo-scholen een behoorlijke uitdaging om hiervoor docenten, ruimte en capaciteit te organiseren. Daar komen wij als ROC om de hoek kijken. Als wij de instroom vanuit het vo naar onze ICT-opleidingen kwalitatief willen verbeteren dan start dat met het goed neerzetten bij vo-leerlingen, hun docenten, decanen en ook ouders van het beeld van onze opleidingen. Dan moet je niet alleen kiezen voor voorlichting, maar ook daadwerkelijk iets doen en concreet laten zien. Ofwel: méédoen. Ik ben in de gelukkige omstandigheid geschoolde ICT-medewerkers te hebben, eveneens faciliteiten, praktijklokalen én uiteraard de juiste, passende en bewezen leergangen. Een plek waar ook vmbo-leerlingen veilig en vaardig laptops kunnen demonteren en assembleren. En waar je de laatste technologie leert kennen en allerlei apparaten leert verbinden.”

Instroom op peil helpen houden 

Jaap: “Uiteraard hebben we al langlopende contacten met ook het vmbo in verband met voorlichting, open dagen en meeloopdagen. Maar deze inhoudelijke samenwerking met Het Stedelijk Alpha is vrij jong en eveneens bijzonder. Dit helpt de instroom in onze ICT-opleidingen vanuit het vmbo ondersteunen. Onze terugloop aan leerlingen is nog niet zo sterk als in opleidingen zoals voor Mechatronica en Installatietechniek, maar inmiddels merken ook wij deze gevolgen, onder andere door demografische factoren. De samenwerking met Het Stedelijk Alpha helpt hopelijk deze teruggang voor een deel opvangen. Hard nodig, want anders kunnen we in Twente niet voldoen aan de grote vraag naar gekwalificeerde ICT’ers.”

Organisatorische uitdagingen 

Bij het gezamenlijk uitvoeren van de keuzevakken hebben Jaap en Jeroen flinke organisatorische uitdagingen moeten overwinnen. Jeroen: “Denk aan roosters, vervoer leerlingen en PTA/toetsing.” Die samenwerking vanuit ROC van Twente met Het Stedelijk Alpha gaat vaak over planning: wie, wat en wanneer? Jaap: “Samen met Het Stedelijk Alpha hebben we hiervoor heel concreet naar oplossingen gezocht. De kunst hierbij is elkaar tegemoet te komen waarbij de ene keer de ene partij en de andere keer de andere partij een beetje meebeweegt.” Een voorbeeld hiervan is dat een vo-leerling nog geen ov-kaart heeft. Jaap: “Maar hoe komen deze leerlingen van het Stedelijk Alpha vervolgens naar ons praktijklokaal in De Gieterij in Hengelo? We besloten een bus te regelen inclusief een verantwoordelijke begeleider. En hoe houd je de presentie van alle leerlingen tijdens het gehele project bij? Daar hebben we een digitaal systeem voor opgetuigd. Het gaat dus over praktische zaken als planning, vervoer en het digitaal communiceren met elkaar. Ook gaat het over budgetten; wie betaalt wat? Zoals de aanschaf van verbruiksmateriaal en andere zaken die je gewoon nodig hebt voor een leergang ICT. Al die issues hebben we samen goed opgepakt. Wat ik erg waardeer is dat het voortgezet onderwijs hier de meerwaarde van inziet en hierin van haar kant ook tijd, geld, capaciteit en energie steekt.”

Vliegwieleffect 

Wekelijks zijn er vmbo-leerlingen in het ICT-praktijklokaal op ROC van Twente aan de slag. Een keuzevak moet 80 tot 120 lesuren gedraaid worden, stipt Jeroen aan: “Doordat ik als vmbo docent overleg over lessenseries en leerinhouden voor een keuzevak, gedoceerd door ROC docenten, weet ik welk fundament aan voorkennis ik de leerlingen mee moet geven voor de aansluiting op de lessen van mijn ROC collega. De ROC docent bouwt zijn programma op uit onderdelen en opdrachten uit het eerste leerjaar van de ICT-opleidingen.” Jaap: “We doen het nu een paar jaar en zien een soort vliegwieleffect. Mijn docenten zeggen: de vmbo-leerlingen, zoals ook die van Het Stedelijk Alpha, kunnen veel meer dan wij dachten. Zij zijn aangenaam verrast door hun vaardigheden. Daardoor hebben we in het eerste leerjaar op het mbo de programma’s aanzienlijk kunnen verkorten. Want bepaalde onderdelen blijken al heel goed aangeleerd te kunnen worden tijdens de oriënterende keuzevakken. Ook ontstaat er extra motivatie bij de vmbo-leerlingen omdat ze het veel leuker vinden om bij ons een middagje te knutselen aan laptops dan dat zij op een open dag een PowerPoint zien op hun eigen school. We spotten inmiddels allerlei talent, ook onder vmbo-Basis leerlingen! Zij krijgen hier de kans talenten te ontplooien die anders onder de radar blijven.” Jaap benadrukt dat de samenwerking in ontwikkeling blijft: “We blijven met elkaar voortdurend zoeken naar verbeterpunten.”

Voordelen leerlingen 

Jeroen somt enthousiast de voordelen voor de leerlingen op: “Zij doen levensechte ervaring met het leren op binnen het mbo, gedurende een langere periode.” Maar er zijn ook voordelen voor Het Stedelijk Alpha als school. Jeroen: “Door het nauwe samenwerken met docenten van het mbo bouw ik een brug tussen het eindniveau van vakkennis bij de vmbo leerling en het startniveau van de lessen op het ROC van Twente. Leerlingen starten met een voorsprong, leerlingen die deze route bewandelen ervaren vervolgens een zachte landing op ROC van Twente. We werken actief samen aan een doorlopende leerlijn. Actuele ontwikkelingen uit het werkveld komen via het mbo ook het vmbo binnen.”

Mes snijdt aan drie kanten 

Vanuit de leerlingen bekeken zijn de lessen op de ROC locatie altijd plezierig. Jeroen: “Vierdejaars leerlingen komen in aanraking met de studerende student van het ROC. Zij krijgen een realistisch kijkje in de keuken van hun mogelijke vervolgopleiding. Vanuit het oogpunt van loopbaanoriëntatie is deze samenwerking tussen het vmbo en het mbo ook wenselijk. De leerling ervaart gedurende 8 tot 16 weken het meedraaien op het mbo en de manier van lesgeven. Maar ook vakinhoudelijk krijgt de leerling door deze ervaring een goed beeld van waar hij of zij plezier in heeft.” Eveneens ervaart Jeroen een voordeel vanuit zijn eigen vakuitoefening als docent: “Het samenwerken met docenten van het mbo brengt mij als docent vmbo dat ik mijn lesinhouden ten dele beter kan afstemmen op de lessen van het mbo.” Jaap: “Ik waardeer Jeroen vanwege zijn enthousiasme, iemand waar iedereen graag mee wil samenwerken. Hij denkt in mogelijkheden en kansen. Die grondhouding is heel prettig in de samenwerking. Ook heeft hij oog voor de belangen en organisatiegraad van ROC van Twente. Hij neemt ook altijd zijn leidinggevende goed mee in het verhaal en ziet voor zijn leerlingen de winst. Door de samenwerking worden zijn leerlingen in hun beroepskeuze beter geïnformeerd.”